sobota, 18 sierpnia 2012

Od Jasza lub Jaszy

Zgłębiam tajemnice nazwiska Jasiorowski, pisze Czytelnik. Wszyscy ludzie noszący to nazwisko (a jest ich około 350 osób) wywodzą pochodzenie z południowego Mazowsza, z części zwanej Zapiliczem. Od czego je wywodzić? Co znaczyło?

Wbrew pozorom etymologia tego nazwiska nie należy do skomplikowanych. Wywodzi się bowiem ono od starych, męskich imion zaczynających się na Ja-, takich jak Jan, Jaczemir, Jaromir, które w zdrobnieniu lub w skróceniu używano w formach Jasza czy Jasz, a to prowadziło do kolejnych kombinacji słowotwórczych, m.in. do Jasiorowskiego. Od tych imion powstało zresztą bardzo wiele nazwisk. W użyciu, wg Rymuta, pozostaje 245 tych nazwisk.

środa, 15 sierpnia 2012

Nazwisko Pastwa...

wywodzi się od staropolskiego słowa pastwa, oznaczającego ‘paszę, miejsce wypasu bydła i koni‘, a więc ‘pastwisko’. Stąd i dziś znany zwrot rzucony na pastwę losu. A. Brückner podaje te same znaczenia i przypomina stare psałterze, gdzie pastwić wcale nie oznaczało ‘dręczyć kogoś, męczyć’, ale… ‘karmić’. Pastwić się nad kimś było zapożyczeniem z niemieckiego (Sich weiden an…). Z kolei najnowszy słownik etymologiczny języka polskiego Wiesława Borysia podaje, iż pastwa to także: ‘łup, żer, zdobycz, prawo wypasu’, zaś w przenośni: ‘rozkosz, przyjemność’. W zasobie istnieje 1668 nazwisk.

niedziela, 12 sierpnia 2012

Krzywulicz

Pradziad był Tatarem krymskim, nazywał się Krzywulicz. Proszę o wyjaśnienie genezy tego nazwiska… – pisze Czytelnik z Gdyni.

Pewnie i był dziad Tatarem, ale nazwisko wskazuje na jego urzędową polonizację, bowiem godność ta pochodzi od przymiotnika krzywy (ukraińskie krywyj). Ceremonialną laskę biskupią – pastorał, zwano ze względu na jej wygięty kształt krzywułą. W zasobie spotykamy 64 takie nazwiska.