piątek, 21 grudnia 2012

Ran, rano, raniec...

Według zapamiętanej opinii mojego stryja Aleksandra Ranieckiego – pisze Czytelnik – nazwisko to pochodzi od wsi Ranie, gdzieś na Podlasiu. Inne informacje wywodzą to nazwisko od rańca, jak nazywano niegdyś żołnierski plecak? Są też opinie, że dawniej nazywaliśmy się Raniccy, ale przodkowie zmienili nazwisko na Raniecki…

Prof. Kazimierz Rymut wywodzi etymologię Pańskiego nazwiska od nazwy miejscowej w Małopolsce – Renice. To ona miała dać początek nazwiskom takim, jak Ranicki, Renicki, Raniecki. Inni badacze z kolei wskazują, że możliwe jest pochodzenie tego nazwiska od niemieckich form Rinc, Rintz, Rync (E. Breza).
Tak, ma Pan rację, być może u początków nazwiska legło zapożyczone z języka rosyjskiego słowo raniec (tornister), ale równie dobrze mogła to być stara forma rodzimego rzeczownika rano – ranie, do dziś funkcjonująca jako zaranie, (gwiazda) zaranna. Jest wreszcie w języku polskim postać apelatywna, pospolita, czyli rzeczownik ran/rany, oznaczający człowieka rannego, skaleczonego, owrzodzonego. Ranem w staropolszczyźnie określano siniaka (L. Tomczak). Tropów jest więc kilka, warto by zatem oddać się badaniom genealogicznym, które sprawę przesądziłyby definitywnie. Obecnie w Polsce nazwiska tego używa 63 rodaków.