Katana i inni

Mamy sporo nazwisk pochodzących od rzeczowników katana, katanka ‘kurtka wojskowa noszona w XVIII wieku; część stroju ludowego; kaftan, bluza’. Wyraz ten pochodzi od dawnego katan ‘żołnierz najemny’, a jego źródłem jest węgierskie słowo katona ‘żołnierz’.
Od tego wyrazu pochodzi kilka nazwisk polskich, np. Katana (najczęstsze w Warszawie i sąsiednich powiatach) i Katanowski (znane w Stargardzie Szczecińskim).

Silna machina

Nazwisko Taran pochodzi albo od nazwy średniowiecznej machiny wojennej, albo metaforycznej nazwy człowieka silnego, mocarza. W zasobie ok. 180 nazwisk, ich posiadaczy najłatwiej spotkać w Mielcu.

Sambor i Samborscy

„Co mógłby pan powiedzieć na temat rodowodu mojego nazwiska?” – pyta pan Samborski z Toronto w Kanadzie.

Pańską godność, rdzennie polską, notowaną od połowy XV wieku, wyprowadzamy od nazw miejscowych: Sambor, a też Samborzec, Sambory (to z kolei pochodzi od nazwy osobowej Sambor). Możliwe jest też pochodzenie od rzeczownika pospolitego. Samborem nazywano bowiem miejsce ufortyfikowane. Jak podaje „Mały słownik zaginionej polszczyzny”: samborza, szamburza, szymborza to nazwa wieży obronnej nad bramą wjazdową. Inne znaczenie słowa samborze to niewielkie pięterka dobudowane po bokach bramy, przeznaczone na mieszkanie wartowników.

Sopa i inni

Nazwisk o tym samym źródłosłowie, co znane zwłaszcza w Opolskiem, nazwisko Sopa (etymologia w poprzednim tekście) znamy kilkanaście, są to m.in. Sopacz, Sopaczyński, Sopala, Sopalewicz, Sopalski, Sopcza, Sopczyn, Sopek. Wszystkie są rzadkie.

Tkacz, który sapie?

Nazwisko Sopata pochodzi prawdopodobnie od podstawy sop-, jak w gwarowych czasownikach sopkać, czyli tkać, sopić się – obruszać, sopać – sapać. Nazwisko jest najczęściej spotykane w Nowosądeckiem.