Bohaterowie literaccy są wśród nas (1)

Tag to postać z Austerii Juliana Stryjowskiego, Żyd karczmarz, którego gospoda staje się metaforą Arki Noego z I wojną światową zamiast potopu. Refleksyjna postać uosabia żydowski fatalizm, ale nie poddającą się łatwym tłumaczeniom zawiłych problemów. Czterech Polaków nazywa się Tag, co jest prostą kalką niemieckiego dzień.

Charachajczuk

Nazywam się Charachajczuk, a dowiedziałam się, że moi przodkowie pochodzili z Wiśniowczyk (miasteczka w pobliżu Lwowa). Proszę o bliższe informacje na temat mojego nazwiska.

Że nazwisko pochodzi z Kresów Wschodnich to pewne (wskazuje na to sufiks –uk), ale jaką ma podstawę? Być może od ukraińskiego imienia Harasym, które dało m.in. nazwiska takie jak Charaszewski. Ale niewykluczone jest pochodzenie od gwarowego słowa charchała, oznaczającego «człowieka chrząkającego». Być może wywodzi się od czasowników charkać, charchać, czyli «chrząkać, pluć». Kryje się w tym nazwisku jakiś sekret, którego rozwiązanie przynieść może wnikliwe badanie genealogiczne. Nazwisko jest rzadkie (tylko 26 Polaków nosi je obecnie) i na pewno warte rodzinnego dochodzenia.

„Nie janajże mi...”

Noszę mało spotykane nazwisko w Zachodniopomorskiem. Wiem, że w okolicach Tarnowa występuje częściej. Jednak największy problem mam z tym, że nie wiem, od jakiego słowa ono pochodzi. Nazywam się Janawa.

Wbrew pozorom etymologia jest tu bardzo prosta. Nazwisko pochodzi bowiem od Jana. Odnotowano je pod koniec XV wieku, a dziś używa go 179 Polaków. Wiąże się z tym nazwiskiem (imieniem) ciekawa historia, mianowicie czasownik janać używany był w zwrocie janować komuś, to znaczy, jeśli nie znało się czyjegoś imienia, zwracano się doń… Janie. U Knapskiego czytamy: „Nie takci mnie zową, nie janajże mi…”.

Nazwiska od imion

Czy są gdzieś w Polsce pani Maria Teresa albo pan Paweł Gaweł?
Takich nazwisk jest sporo, a poniżej przykłady oraz orientacyjna liczba osób noszących takie nazwiska.
Adam — 1518
Barbara — 90
Gaweł — 8041
Henryk — 18
Jerzy — 281
Krystyna — 3
Łucja — 13
Maria — 15
Mariola — 1
Paweł — 1
Piotr — 405
Robert — 258
Ryszard — 18
Stefan — 1404
Tadeusz — 404
Teresa — 8
Więcej informacji w książce Skąd się wzięły nasze nazwiska.